İsrail’de, hükümetin Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini sona erdiren yasa tasarısını kabul etmesinden sonra, parlamento (Knesset) İsrail demokrasisinin geleceği konusunda endişelenmeye ve yasa tasarısı üzerinde düşünmeye devam ediyor.
İsrail’in eski başbakanlarından Ehud Olmert, ülkenin önemli bir tehditle karşı karşıya olduğunu belirterek, hükümeti İsrail demokrasisinin temellerine dinamit atmaya çalışmakla suçladı. “Bu bizim kabul edebileceğimiz ve tolere edebileceğimiz bir şey değil” diyen Olmert, “Böyle bir şey daha önce hiç olmadı. Bir iç savaşa doğru ilerliyoruz” dedi.
Salı günü birçok gazetenin ön sayfası siyah olarak “İsrail demokrasisi için kara bir gün” başlığıyla basıldı.
Doktor ve askerlerden protesto
Yasanın meclisten geçmesinin ardından Tabipler Birliği 24 saat grev kararı alırken, ülkenin çeşitli bölgelerinde hafta sonu çalışma saatleri uygulanırken, sadece acil hastalara bakıldı. Ancak Sağlık Bakanlığı’nın yürütmeyi durdurma talebi üzerine Tel Aviv İş Mahkemesi grevi iptal etti. İsrail’deki sendikaların çatı örgütü Histadrut, önümüzdeki günlerde ülke çapında bir greve hazırlandıklarını duyurdu.
Tasarının meclisten geçmesi halinde göreve gitmeyeceğini açıklayan 10 bin yedek askerle ilgili gerginlik sürüyor. Bugün ordu, görevi bırakmak için harekete geçen bir askere para cezası verdi, bir askere de 15 gün tecilli hapis cezası verildi. Muhalefet lideri Jair Lapid, askerleri görevlerine dönmeye ve Yüksek Mahkeme kararını beklemeye davet etti. Koalisyon hükümetindeki çok dinlilerin Tevrat eğitimi alanların askerlikten muaf tutulacak bir yasa tasarısı hazırladıklarını açıklamaları ordudaki gerilimi artırdı.
Gözler Yargıtay’da
Yargı reformuna karşı çıkanlar, yasaya karşı Yargıtay’a itiraz etmek için barolara ve çeşitli kuruluşlara güvendiler. Ülkede 70 bin avukatı temsil eden Barolar Birliği, temyiz başvurusunda yasa tasarısını “hukuk sistemini temelden değiştirmeye yönelik daha kapsamlı bir çabanın parçası” olarak nitelendirdi ve yasa tasarısı yasalaşırsa hukukun üstünlüğünün ve kuvvetler ayrılığı garanti edilemez. Ancak İsrail medyası, Yargıtay kararının aylar sürebileceğini belirtiyor.
Başbakan Netanyahu parlamentodaki oylamadaFotoğraf: Maya Alleruzzo/AP/dpa/picture Alliance
müttefiklerden tepki
İsrail’in en önemli müttefiki Amerika Birleşik Devletleri (ABD), parlamentodan geçen yasa tasarısını “talihsiz” olarak nitelendirirken, İngiltere, hükümete yargı bağımsızlığını koruması çağrısında bulundu. Almanya Adalet Bakanı Marco Buschmann, “kuvvetler ayrılığı ve bağımsız yargının liberal demokrasinin temel değerleri olduğunu ve korunması gerektiğini” vurguladı.
Yargıtay’ın yetkisi sınırlıdır
Yeni yasaya göre Yargıtay, hükümetin veya bakanların kararlarının yerine getirilip getirilmediğini denetleme ve uygun bulmadığı kararları iptal etme yetkisinden yoksun bırakılıyor.
Yazılı bir anayasanın bulunmadığı ve temel kanunların ve hakların Temel Kanunlar adı altında düzenlendiği İsrail’de Yüksek Mahkeme, hukukun üstünlüğünün ve insan haklarının korunmasında değerli bir rol oynamıştır. Yazıyı eleştirenler, bunun yönetimde keyfiliğe yol açacağından, keyfi atamaların ve değerli görevlerde yolsuzluğun önünü açacağından endişe ediyorlar.
İsrail tarihindeki en “sağcı” hükümete başkanlık eden Başbakan Binyamin Netanyahu, Yüksek Yargı’yı siyasi kararlara fazla dahil olmakla suçladı. Hükümet, Yargı ve Yargıtay’ın yetkilerinin kaldırılmasıyla parlamento ve Başbakan’ın yetkilerinin güçlendirileceğini savunuyor.
Muhalefetin ortasında hükümetle aylarca süren müzakereler sırasında ortak bir yargı reformu için uzlaşmaya varılamadı, ancak Netanyahu Haziran ayında en tartışmalı reform paketi konusunda geri adım attı. Bu unsur, yasama organının Yüksek Mahkeme kararlarını bozmasına izin verdi.
DW,rtr,AFP / İngiltere,ET
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?
